Οικολογικός Σχεδιασμός Προϊόντων

Ο οικολογικός σχεδιασμός προϊόντων είναι η ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών πτυχών στο σχεδιασμό του προϊόντος. Ο σκοπός είναι να βελτιωθούν οι περιβαλλοντικές επιδόσεις του προϊόντος στον κύκλο ζωής. Τα προϊόντα που συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού φέρουν τη σήμανση CE και διατίθενται στην Ευρωπαϊκή αγορά ενώ όσα δεν ικανοποιούν τις απαιτήσεις δεν μπορούν να πωλούνται στην ΕΕ.

Ο οικολογικός σχεδιασμός καλύπτει ένα ευρύ φάσμα προϊόντων – τεχνολογιών του οικιακού και βιομηχανικού τομέα  (28 κατηγορίες προϊόντων όπως οικιακές συσκευές, εξοπλισμός θέρμανσης κλιματισμού εμπορικής ψύξης εξαερισμού ζεστού νερού, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, μετασχηματιστές, μοτέρ, αντλίες νερού, ανεμιστήρες κλπ.). Περιλαμβάνονται προϊόντα με το μεγαλύτερο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας και που συνιστούν πέραν του 50% της ενεργειακής κατανάλωσης της βιομηχανίας και του τομέα των υπηρεσιών.

Η σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/125/ΕΚ  2009 για θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού όσον αφορά τα προϊόντα που συνδέονται με την ενέργεια και οι Κανονισμοί  (μέτρα εφαρμογής) που εκδίδονται δυνάμει αυτής, καθορίζουν ελάχιστες απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού που πρέπει να πληρούν τα προϊόντα που συνδέονται με την ενέργεια πριν αυτά διατεθούν στην αγορά ή τεθούν σε λειτουργία. Αυτό θα οδηγήσει σταδιακά στην απομάκρυνση από την αγορά των λιγότερο αποδοτικών προϊόντων  συμβάλλοντας σημαντικά στην επίτευξη του Ευρωπαϊκού στόχου για την ενεργειακή απόδοση. Ο εναρμονιστικός Νόμος που μεταφέρει την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/125/ΕΚ στην Κυπριακή έννομη τάξη είναι <ο περί του Καθορισμού των απαιτήσεων Οικολογικού σχεδιασμού των Συνδεόμενων με την Ενέργεια Προϊόντων Νόμος του 2011 (17(Ι)/2011)>

Μια σημαντική αλλαγή στους κανόνες του οικολογικού σχεδιασμού είναι η συμπερίληψη στοιχείων ώστε να ενισχυθεί η ανακύκλωση και η δυνατότητα επιδιόρθωσης των συσκευών. Οι νέοι Κανονισμοί που θεσπίζονται περιλαμβάνουν πτυχές της κυκλικής οικονομίας όπως είναι απαιτήσεις για διαθεσιμότητα ανταλλακτικών  και παροχής πληροφοριών σε επαγγελματίες τεχνικούς  για επισκευή, συντήρηση του εξοπλισμού.

Για σκοπούς εναρμόνισης με την Οδηγίας 2009/125/ έχει θεσπιστεί σχετική νομοθεσία. Σκοπός του Νόμου είναι η θέσπιση απαιτήσεων τις οποίες πρέπει να πληρούν τα προϊόντα που συνδέονται με την ενέργεια προκειμένου αυτά να διατίθενται στην αγορά.

Υποχρεώσεις Κατασκευαστή

Πριν από τη διάθεση στην αγορά ή/και τη θέση σε λειτουργία ενός προϊόντος που καλύπτεται από ελάχιστες απαιτήσεις οικολογικού σχεδιασμού θα πρέπει να:

• εκδώσει τη δήλωση συμμόρφωσης CE, με την οποία ο  κατασκευαστής δηλώνει ότι το προϊόν έχει συμμορφωθεί με όλες τις διατάξεις της Οδηγίας και των σχετικών Κανονισμών
• τοποθετήσει στο προϊόν τη σήμανση συμμόρφωσης CE
• συντάξει και να έχει διαθέσιμη στην αρμόδια αρχή την τεχνική τεκμηρίωση η οποία θα πρέπει να καθιστά δυνατή την αξιολόγηση της συμμόρφωσης.

Υποχρεώσεις Εισαγωγέα

Όταν ο κατασκευαστής δεν είναι εγκατεστημένος εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και δεν υπάρχει εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος, ο εισαγωγέας έχει υποχρέωση να διασφαλίζει ότι το προϊόν το οποίο διαθέτει στην αγορά ή θέτει σε λειτουργία, συμμορφώνεται με το Νόμο και τους σχετικούς Κανονισμούς και να έχει διαθέσιμη τη δήλωση συμμόρφωσης και την τεχνική τεκμηρίωση.

Σήμανση συμμόρφωσης CE και δήλωση συμμόρφωσης (Declaration of conformity)

Τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα που καλύπτονται από μέτρα εφαρμογής (Κανονισμούς σε ισχύ)  μπορούν να διατίθενται στην αγορά η και να τίθενται σε λειτουργία μόνο εφόσον συμμορφώνονται με τις διατάξεις του Νόμου και τις απαιτήσεις των σχετικών Κανονισμών και φέρουν τη σήμανση CE.

Τα κράτη μέλη λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα προϊόντα που καλύπτονται από μέτρα εφαρμογής (Κανονισμούς) μπορούν να διατίθενται στην αγορά ή/και να τίθενται σε λειτουργία μόνο εάν έχουν συμμορφωθεί με τα εν λόγω μέτρα και φέρουν τη σήμανση CE.

Πριν από τη διάθεση στην αγορά ή/και τη θέση σε λειτουργία ενός προϊόντος που καλύπτεται από μέτρα εφαρμογής, τοποθετείται στο προϊόν η σήμανση CE και εκδίδεται δήλωση συμμόρφωσης CE, με την οποία ο κατασκευαστής ή ο εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπός του διασφαλίζει και δηλώνει ότι το προϊόν έχει συμμορφωθεί με όλες τις σχετικές διατάξεις του ισχύοντος μέτρου εφαρμογής (Κανονισμού).

ΣΗΜΑΝΣΗ  CE

Η σήμανση CE πρέπει να έχει ύψος τουλάχιστον 5 mm. Αν η σήμανση CE σμικρυνθεί ή μεγεθυνθεί, πρέπει να τηρηθούν οι αναλογίες που δίνονται στο παραπάνω σχήμα.

Η σήμανση CE πρέπει να τίθεται πάνω στο προϊόν. Όταν αυτό δεν είναι δυνατόν, πρέπει να τίθεται πάνω στη συσκευασία και στα συνοδευτικά έγγραφα.

Η σήμανση συμμόρφωσης τίθεται στο προϊόν από τον κατασκευαστή ή τον εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπο του.

Η τοποθέτηση στο προϊόν σημάτων που ενδέχεται να παραπλανήσουν τους χρήστες ως προς την έννοια ή τη μορφή της σήμανσης CE απαγορεύεται.

Ρήτρα διασφάλισης

Η Υπηρεσία Ενέργειας ως αρμόδια αρχή δύναται αφού ενημερώσει τον κατασκευαστή ή τον εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπο του ή τον εισαγωγέα, ανάλογα με την περίπτωση, να περιορίσει ή να απαγορεύσει τη διάθεση στην αγορά και τη θέση σε λειτουργία προϊόντων ή να αποσύρει από την αγορά προϊόντα τα οποία φέρουν την απαιτούμενη σήμανση συμμόρφωσης CE και χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τη χρήση για την οποία προορίζονται, όμως δεν έχουν συμμορφωθεί με όλες τις σχετικές διατάξεις του Νόμου 17(Ι)/2011 για τον οικολογικό σχεδιασμό και των σχετικών Κανονισμών. Η επίκληση της ρήτρας διασφάλισης δύναται να προβλέπει αναστολή διάθεσης του προϊόντος στην αγορά για περίοδο που καθορίζεται από την αρμόδια αρχή  ή την απόσυρση του προϊόντος από την αγορά.

Επιβολή  διοικητικών προστίμων

Η αρμόδια αρχή (Υπηρεσία Ενέργειας) δύναται με βάση το  άρθρο 3,  Νόμος 17(Ι)/2011 να επιβάλει διοικητικά πρόστιμα σε οικονομικούς φορείς ή και πρόσωπα για παραβάσεις του Νόμου για τα προϊόντα οικολογικού σχεδιασμού. Για τον υπολογισμό του ύψους των διοικητικών προστίμων έχει ετοιμαστεί οδηγός που περιλαμβάνει τους παράγοντες και τα διάφορα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη και βρίσκεται στον σύνδεσμο εδώ.